بريدگي و خراش

13 روش براي تسريع التيام زخم

تند و چابک و در حالي که مغرور از آنيد که نياز به استفاده از آسانسور نداريد، از پله ها بالا مي رويد و از برخورد پاهايتان با پله ها ريتم مخصوصي توليد مي شود. بعد يک باره پايتان کمي مي لغزد و تعادل تان را از دست مي دهيد. دست ها به جلو حرکت مي کنند. زانوها خم مي شوند تا مانع از زمين خوردن شما شوند. اما همه چيز در يک لحظه اتفاق مي افتد. با اين حال جان سالم بدر مي بريد. دست هايتان طوري زخم مي شوند که گويي سگ آبي آن ها را گاز گرفته و جويده است. و وقتي به دست هايتان نگاه مي کنيد، چندين خراش که در حال خونريزي اند بر روي آن ها مشاهده مي کنيد. کار زانوها در جلوگيري از افتادن عالي بود. اما وقتي به زانوهايتان نگاه مي کنيد مي بينيد که يکي از آن ها زخمي شده و نهرهاي کوچکي از خون تيره در حال سرازير شدن از آن است. براي يک لحظه- قبل از آن که تير کشيدن و درد زخم آغاز شود- به ياد زخم هاي زانوهايتان هنگامي که ده ساله بوديد مي افتيد. در طول زندگي از اين اتفاقات کوک زياد رخ مي دهد. مثلاً موقع سالاد درست کردن به جاي خيار انگشتتان را مي بريد؛ محبت سگتان يک دفعه گل مي کند و تصادفاً بازويتان خراش بر مي دارد؛ هنگامي که مشغول تعميرات خانه هستيد دستتان مي لغزد و در نتيجه زخم مي شود؛ يا به جاي مهره دستتان را با آچار فرانسه مي پيچيد. اما به کمک جعبه کمک هاي اوليه يا اقلام موجود در قفسه داروي آشپزخانه مي توان به درمان اين گونه زخم ها پرداخت. اطلاعاتي که در خصوص کمک هاي اوليه نياز داريد به شرح زيرند:

خونريزي را متوقف کنيد

سريع ترين راه براي متوقف کردن خونريزي وارد کردن فشار مستقيم به زخم است. يک تکه پارچه تميز و جاذب (باند يا حوله) را روي زخم قرار دهيد. سپس آن را محکم با دست فشار دهيد. اگر پارچه در دسترس نداريد، به جاي پارچه يا باند، از دست استفاده نماييد. با انجام اين کار معمولاً خونريزي ظرف 1 تا 2 دقيقه متوقف مي شود. اگر خون از باند بيرون زد، يک باند ديگر روي باند يا پارچه اول بگذاريد و آن را به طور يکنواخت فشار دهيد. در صورت لزوم باندهاي بعدي را روي باندهاي قبلي قرار دهيد و از برداشتن باندهاي قبلي خودداري کنيد. زيرا اين کار موجب کنده شدن لخته از روي زخم و خونريزي مجدد مي شود. اگر با اين کار خونريزي متوقف نشد عضو را بالاتر از سطح قلب قرار دهيد تا فشار خون در آن عضو و در نتيجه در زخم کاهش يابد. در تمام اين مدت هم چنان به وارد آوردن فشار بر روي زخم اوليه دهيد. با انجام اين کارها طبعاً بايد خونريزي قطع شود.

زخم را تميز کنيد

تميز کردن زخم اهميت زيادي دارد. زيرا اين کار احتمال ايجاد عفونت، تيره رنگ شدن دايمي محل زخم و به جا ماندن آثار آن را کاهش مي دهد. محل زخم را با آب و صابون و يا تنها با آب بشوييد. اين کار باعث کم شدن تعداد باکتري ها و خروج ضايعات زخم خواهد شد. به علاوه اگر سنگ و يا شن ريزه ها از داخل زخم خارج نشوند ممکن است موجب به جا ماندن رنگدانه ها در زير پوست (درست مانند خالکوبي) شوند. پس زخم را روزي 2 بار با ملايمت تميز کنيد.

جدا کردن چسب از زخم

از چسب زخم استفاده کرديد؟ چسب خونريزي را بند آورده؟ بله درست است. اما فقط تا وقتي که قصد کندن آن را از روي زخم نداشته باشيد. در اين جا به چند روش مفيد براي کنده بدون درد چسب از روي زخم اشاره مي کنيم.
0 به کمک يک قيچي کوچک و ظريف قسمت وسط چشب را که فاقد چسب است از دو طرف آن جدا کنيد و به آرامي آن را از زخم دور نماييد. سپس به جدا کردن دو طرف باقيمانده چسب اقدام کنيد.
0 اگر رويه ي زخم به چسب چسبيده است محل زخم را در آب گرم و نمک (يک قاشق چاي خوري نمک را در حدود 4 ليتر آب حل کنيد) فرو ببريد. کمي صبر کنيد تا چسب از زخم جدا شود.
0 اگر چسب بر روي ساعد، ران يا ساق پا و موهاي قفسه سينه چسبيده است، آن را در جهت رويش موهاي محل زخم بکنيد. قبل از کندن چسب از زخم، محل زخم را با يک تکه پنبه آغشته به روغن بچه و يا الکل خيس کنيد و سپس اقدام به کندن چسب از روي پوست نماييد.

استفاده از يک پماد مجاز بدون نسخه

به قفسه ي داروها و وسايل کمک هاي اوليه هر داروخانه اي که نگاه کنيد ممکن است در انتخاب پماد و داروي مناسب دچار سر در گمي و نگراني شويد. چه انتخابي درست است؟ آيا بايد از يک پماد ضد باکتري استفاده کرد؟ يا پمادي که نام آن «کرم کمک هاي اوليه» است، براي اين منظور مناسب است؟ شايد هم اسپري هاي ضد دردي که تبليغ مي شوند مؤثر باشند. در يک تحقيق «جميز ليدن» 9 نوع پماد مجاز بدون نسخه مختلف را براي التيام بخشيدن به زخم آزمود و دريافت که برخي از اين محصولات در بهبود سريع تر زخم به شرط آن که زخم، خراش و يا سوختگي کوچک باشد، مؤثرترند. نتيجه تحقيق فوق الذکر به قرار زير است:(1)
0 Ploysporin (که حاوي Polymyxin B و پماد Bacitracin است) ظرف 8/2 روز زخم را التيام بخشيد.
0 Neosporin (که حاوي مايسين، Polymyxin B و پماد Bacitracin است) زخم را در مدت 9/2 روز التيام داد.
0 کرم کمک هاي اوليه Johnson & Johnson (که محافظ زخم و فاقد آنتي بيوتيک است) موجب التيام زخم در مدت 9/8 روز گرديد.
0 مرکور کروم (که حاوي Merbromin است) ظرف 13/1 روز زخم را التيام بخشيد.
0 بهبود زخم هايي که خود به خود و بدون استفاده از دارو التيام يافتند ظرف 13/3 روز صورت گرفت.
0 اسپري Bactine (حاوي Benzalkonium Chloride) طي 14/2 روز زخم را بهبود بخشيد.
0 با استفاده از Merthiolate (حاوي Thimerosol)، زخم ظرف 14/2 روز شفا يافت.
0 آب اکسيژنه 3% ظرف 14/2 روز زخم را درمان کرد.
0 با Campho-Phenique (حاوي کافور و فنل) بهبود زخم 15/4 روز طول کشيد.
0 تنتور يُد طي 15/7 روز موجب درمان زخم گرديد.

پانسمان زخم

پس از قطع يا کاهش خونريزي، زخم را با پارچه اي محکم ببنديد و يا از باندهاي کشي که بدون جلوگيري از گردش خون به زخم فشار وارد مي آورند، براي بستن زخم استفاده کنيد. چنانچه زخم در بازو و يا ران ايجاد شده باشد با فشار دادن ناخن دست يا پا مي توان از چگونگي وضعيت گردش خون در عضو پانسمان شده اطلاع کسب کرد. ناخن دست يا پا بايد هنگان وارد آوردن فشار سفيد شده و پس از برداشتن فشار دوباره به رنگ صورتي درآيد. در صورت صورتي نشدن مجدد ناخن پس از فشردن آن، پانسمان را کمي شل کنيد.

افزايش فشار

در صورت ادامه يافتن خونريزي، احتمالاً جراحت از آنچه فکر مي کنيد جدي تر است و لازم است هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنيد. تا رسيدن به پزشک مقدار فشار وارده به زخم را افزايش دهيد. نزديک ترين نقطه به محل جراحت را که بين قلب و محل زخم قرار دارد، بفشاريد. نقاط فشار همان نقاطي هستند که هنگام گرفتن نبض لمس مي کنيد. يعني قسمت داخل مچ، قسمت داخلي بازوها در حد فاصل زير بغل و آرنج و کشاله ران. جايي که ران به لگن متصل مي شود. بر روي سرخرگ به سمت استخوان فشار وارد آوريد. يک دقيقه پس از قطع خونريزي فشار را از روي عضو برداريد. در صورت شروع مجدد خونريزي، دوباره نقاط فشار را بفشاريد.

از شريان بند استفاده نکنيد

در مورد اکثر زخم ها و خراش هايي که در زندگي روزمره بسيار اتفاق مي افتند، کمک هاي اوليه بسياري وجود دارد. استفاده از شريان بند خطرناک است و بايد به عنوان آخرين راه حل از آن کمک گرفت. بستن شريان بند موجب قطع کامل جريان خون شده و ممکن است باعث از دست رفتن آن عضو گردد.

استفاده از پمادهاي آنتي بيوتيک

پمادهاي آنتي بيوتيک با طيف وسيع بسيار مؤثرند. جراحت در افرادي که از پمادهاي حاوي سه نوع آنتي بيوتيک، توأم با پانسمان مناسب استفاده مي کنند، 30% زودتر از بقيه التيام مي يابد. با اين حال در مصرف داروهاي حاوي نئومايسين و پمادهاي حاوي مقادير زياد مواد حفاظت کننده دقت کنيد. اين داروها ممکن است باعث بروز واکنش هاي آلرژيک شوند. نشانه حساسيت به پماد، سرخي و خارش زخم و گاه عفوني شدن آن است. دکتر «مرتز» در اين باره اظهار مي دارد: «طي مطالعات دريافتيم بين داروهاي موجود پماد Polysporin بهترين و پماد Merthiolate بدترين دارو از لحاظ ايجاد حساسيت است.

زخم را بپوشانيد

هنگامي که زخم در معرض هوا قرار مي گيرد، روند بهبودي آن به دليل تشکيل پوسته اي بر روي زخم کند شده، رشد سلول هاي جديد به تعويق مي افتد. دکتر «مرتز» باندهاي پلاستيکي را که شبيه به نايلون هاي محافظ غذا هستند توصيه مي کند. اين نوع باندها در اندازه هاي مختلف موجودند. اغلب توليد کنندگان باند و وسايل پانسمان آن را نيز توليد مي کنند. در غير اين صورت مي توان از گاز وازلين استفاده کرد. چه باند پلاستيکي و چه گاز وازلين باعث حفظ رطوبت زخم (که التيام زخم را تسريع مي کند) و رسيدن هواي کم به زخم مي شوند. سلول ها در محيط مرطوب سريع تر تکثير و بازسازي مي کنند.

تزريق واکسن کزاز

آيا شست خود را با چاقوي تيزي بريده ايد؟ ميخ زنگ زده اي در دستتان فرو رفته؟ زمين خورده ايد و زانويتان خراش برداشته؟ جراحات چه کوچک و چه بزرگ، بايد شما را به ياد سيستم ايمني بدن و حفاظت از آن بيندازند. چنانچه طي پنج سال گذشته واکسن کزاز تزريق نکرده ايد لازم است آن را تجديد کنيد. درمانگاه ها و مراکز خاصي (2) وجود دارند که با حداقل هزينه و يا به طور رايگان اين واکسن را تزريق مي کنند. اگر تاريخ آخرين تزريق را به خاطر نداريد بهتر است در صورت وارد شدن جراحت حداکثر ظرف 24 ساعت اقدام به تزريق واکسن کزاز نماييد.

هشدار پزشکي

کمک هاي اوليه هميشه کافي نيستند
گاهي اوقات مراجعه ي به پزشک ضروري است. اين موارد عبارتند از:
0 وجود خون جهنده و به رنگ قرمز روشن. در اين صورت امکان پاره شده سرخرگ وجود دارد.
0 عدم امکان شستشوي کامل زخم از پوسته ها.
0 اگر زخم بر روي صورت يا اعضايي ايجاد شده باشد که لازم است کمترين اثر را به جاي گذارد.
0 چنانچه خطوط قرمز رنگي اطراف زخم پديد آمده، زخم ترشح چرکي داشته باشد و يا قرمزي آن بيش از ضخامت يک انگشت به اطراف زخم پخش شده باشد.
0 در صورتي که زخم بزرگ باشد و بتوانيد کاملاً داخل آن را ببيند. در اين صورت زخم بايد بخيه شود. اما هرگز اين کار را در خانه انجام ندهيد. حتي اگر دسترسي به مراکز پزشکي برايتان غير ممکن است.

روشي متفاوت

التيام مي تواند يک موفقيت شيرين باشد
آيا دچار بريدگي يا جراحت شده ايد؟ به گفته «ريچارد اي. ناتسون» روند التيام زخم را مي توان با کمي شکر تسريع نمود. او طي ده سال گذشته بيش از 5000 زخم اعم از بريدگي، خراش، سوختگي و يا انگشت قطع شده را با مخلوطي از يد ضعيف شده و شکر درمان کرده است. (لازم به ذکر است که مصرف يد خالص باعث سوختگي پوست مي شود). شکر موجود در اين ترکيب مانع از رسيدن مواد غذايي لازم به باکتري ها براي رشد و تکثير مي شود. به اين ترتيب زخم سريع تر بهبود يافته، پوسته بر روي آن تشکيل نمي شود. اثر کمي از آن به جاي مي ماند و ايجاد کلوئيدها(3) (آثار باقي مانده بزرگ و نا منظم) به حداقل مي رسد. با مخلوط کردن شکر و بتادين (که يکي از محلول هاي ضد باکتري حاوي يد است) به تهيه مخلوط شکري دکتر «ناتسون» بپردازيد. براي تهيه اين مخلوط 15 گرم محلول بتادين را با حدود 142 گرم شکر و 42/5 گرم پماد بتادين مخلوط نماييد. پس از شستشوي زخم آن را به پماد آغشته کنيد و روي زخم را به آرامي و با دقت با گاز استريل بپوشانيد. روزي 4 مرتبه زخم را با ملايمت با آب و آب اکسيژنه بشوييد و روي آن پماد بگذاريد. با مشاهده علايم بهبودي زخم از تعداد دفعات شستشو بکاهيد.
هشدار: قبل از ماليدن پماد بر روي زخم از تميز بودن آن و قطع خونريزي مطمئن شويد. زيرا شکر، خونريزي زخم در حال خونريزي را بيشتر مي کند. از پودر شکر يا شکر قهوه اي استفاده نکنيد. البته اين نوع شکرها نيز همين کار را انجام مي دهند. اما نشانه موجود در آن ها باعث خنثي شدن يد مي شود. استفاده از اين نوع شکرها باعث تشکيل پوسته بر روي زخم مي گردد.

پي نوشت ها :

42- متأسفانه يا خوشبختانه، اکثر ترکيبات ذکر شده، در ايران موجود نيستند.«ويراستار پزشکي»
43- در ايران، مراکز بهداشتي درماني، اين کار را انجام مي دهند. «ويراستار پزشکي»
44- Keloid آثار معمولاً بد شکلي است که پس از بهبود زخم به جا مانده و در اصطلاح عام به آن «گوشت اضافي» هم مي گويند. «ويراستار پزشکي»

منبع مقاله :
تکاک، دبورا، (1388) درمان هاي خانگي، مترجم: مينا اسماعيلي، ويراستار پزشکي: نويد محمدي، تهران: گلبرگ، چاپ پنجم